Wprowadzenie do baroku i jego rozwój.

Jan Chryzostom Pasek i jego pamiętnik

Jan Chryzostom Pasek - polski pamiętnikarz epoki baroku. Rodem z Mazowsza, wykształcony w kolegium jezuickim w Rawie Mazowieckiej, przez 10 lat Pasek prowadził barwne i burzliwe życie żołnierza. Od 1667 r. prowadził już spokojne życie szlacheckie.

Pamiętniki, które spisywał najprawdopodobniej pod koniec życia (w latach 1690-1695), zostały wydane drukiem w 1836 roku przez Raczyńskiego. Dzielą się one na dwie części:
lata 1655-1666 - żołnierska służba Rzeczypospolitej,
lata 1667-1688 - żywot ziemiański (sprawy domowe i publiczne).
W swej narracji wspomnieniowej autor umieścił m.in.: wiersz liryczny (np. pożegnanie ukochanego konia Deresza), panegiryki opiewające wiktorie nad rzeką Basią czy pod Wiedniem, listy Jana II Kazimierza i Stefana Czarnieckiego, uroczyste mowy, fragmenty popularnych piosenek, przyśpiewek, kąśliwych paszkwilów na Litwinów. Pasek przyjął w swej relacji konwencję narracji gawędziarskiej z elementami języka potocznego, obrazowego, wplótł humor, dowcipy. Posługiwał się często tzw. makaronizmami (mieszaniną słów i wyrażeń polskich oraz łacińskich). Nie bez powodu nazywano Pamiętniki epopeją Sarmacji polskiej. Stały się źródłem pisarskiej inspiracji w XIX i XX w.


Raptularz - dawniej skięga gospodarska, w której zapisywano wydarzenia rodzinne i domowe, plotki, dowcipy, anegdoty itp.


Itinerariusz- dawna księga podróży, zawierająca informacje o przebytych trasach, a także praktyczne porady podróżnicze.